Tipovi računarskih mreža

Uređaji koji se umrežavaju (najčešće računari, pametni telefoni ili tableti) nazivaju se hostovi (engl. host) tj. mrežne stanice. Na njih mogu da se priključe i različiti deljeni periferijski uređaji (poput, na primer, štampača ili skenera) kojima se pristupa preko mreže. Uređaji su povezani pasivnim komunikacionim vodovima koji su ili žičani ili bežični. U zavisnosti od razdaljine koju povezuju i potrebne brzine prenosa podataka, koriste se kablovi s upredenim paricama (tzv. UTP i STP kablovi), koaksijalni kablovi ili optički kablovi, dok se za bežičnu komunikaciju obično koristi BlueTooth (koji je veoma kratkog dometa), Wi-Fi tj. WLAN (srednjeg dometa) i mreže mobilne telefonije ili satelitske veze (velikog dometa).

Osnovna karakteristika umrežavanja je hijerarhijski princip. Računarske mreže su, prema svojoj veličini i funkcijama koje imaju, svrstane u sledeće grupe:

Personalne računarske mreže – povezuju uređaje jednog korisnika. PAN  mrežu čini računar povezan sa štampačem, skenerom, PDA, mobilnim telefonom i sl. Rastojanja koja može da podrži ovakva mreža su veoma mala: od jednog metra, do nekoliko metara.

Lokalne mreže – povezuju dva ili više računara (ali i drugih uređaja) u ograničenoj geografskoj oblasti. To je najčešći način organizovanja računarske mreže u okviru jedne firme, škole ili neke druge ustanove. Brzina prenosa informacija je vrlo velika (veća od ostalih tipova mreža), a rastojanja između uređaja se kreću od nekoliko metara do nekoliko kilometara.

Bežične lokalne mreže – su lokalne mreže kod kojih računari ne moraju kablovima biti povezani na mrežu. Brzine prenosa podataka su značajno niže od „žičanih” lokalnih mreža, ali zato omogućuju mobilnost korisnika. U objektima koji ne dozvoljavaju sprovođenje kablova, „kopanje zidova” ili je potrebno brzo i uz što manje angažovanja omogućiti korisnicima priključivanje na mrežu, bežične mreže su odlično rešenje.

Mreže širokog područja (gradske mreže) – povezuju lokalne mreže i obično ih čine iznajmljena linija i uređaji koji omogućuju povezivanje na iznajmljene linije.

Globalna mreža – povezuje sve prethodne mreže u jedinstvenu celinu koja omogućuje korišćenje resursa i informacija širom čitave planete. To je mreža koju poznajemo kao Internet.

Svaki računar u računarskoj mreže predstavlja jedan čvor.

Prema značaju pojedinih čvorova u mreži, mreže se dele na:

• od-čvor-do-čvora (mreže ravnopravnih korisnika – eng. peer-to-peer).
• klijent-server (eng. client-server) i

U mrežama od-čvora-do-čvora (mreže ravnopravnih korisnika) svi učesnici u komunikaciji su ravnopravni. Svaki računar u ovakvim mrežama poseduje određene podatke ili programe potrebne drugima, ali i zahteva podatke ili aplikacije koje drugi poseduju. Ako se organizacija od-čvora-do-čvora odnosi na upravljanje mrežom, to znači da je svaki računar potpuno autonoman. Svaki korisnik mora da vodi računa o programima koje će instalirati i mora sam podešavati sve parametre računarskog sistema. Ovo može postati vrlo nestabilna mreža ako ima više računara, a korisnici nisu stručni u podešavanju sistema ili su nemarni. Sigurnost mreža od-čvora-do-čvora je na vrlo niskom nivou.

U klijent-server mrežama, podaci se smeštaju na računarima sa posebnom funkcijom – na serverima. Zadatak servera je da pružaju usluge korisnicima, koji koriste računare skromnijih mogućnosti, a zahtevaju neku složenu obradu ili pristup velikim bazama podataka. Računari koji iniciraju komunikaciju i traže određeni podatak ili obradu od servera nazivaju se klijenti. Klijent-server organizacija omogućuje i lakše upravljanje lokalnim mrežama. Na serveru se, u tom slučaju, definišu korisnički nalozi i upravlja pravilima pristupa. Takve mreže su i sigurnije jer klijenti moraju da se povinuju pravilima definisanim na serveru. Server može i automatski podešava klijente, ažurirati antivirusne programe na klijentima, proveravati sadržaj poruka koje idu od ili ka klijentima, itd. Kada u lokalnoj mreži ima više od desetak računara, uvođenje klijent-server organizacije značajno olakšava upravljanje mrežom.